Doniczki to coś więcej niż tylko ozdoba dla naszych roślin – to ich dom. Choć na pierwszy rzut oka mogą wydawać się jedynie elementem dekoracyjnym, w rzeczywistości są narzędziem w rękach każdego ogrodnika. Różne rodzaje doniczek do roślin to nie tylko kwestia estetyki, ale także funkcjonalności. Materiał, z którego są wykonane, ich rozmiar, kształt, obecność otworów drenażowych – wszystko to wpływa na wilgotność podłoża, przewiewność czy tempo wzrostu rośliny. Wybór odpowiedniej doniczki to nie kwestia przypadku, ale świadomej decyzji, która może zadecydować o tym, czy Twoja roślina będzie kwitnąć, czy zmagać się z problemami

Rodzaje doniczek ze względu na materiał

Wybór doniczki powinniśmy zacząć od właściwości materiału, z którego jest wykonana. Niektóre rodzaje doniczek pomagają utrzymać wilgoć w podłożu, inne zapewniają lepszą cyrkulację powietrza. Każdy rodzaj ma swoje zalety i ograniczenia, które warto wziąć pod uwagę. Oto krótkie zestawienie najpopularniejszych opcji.

• ceramiczne/terakotowe – są porowate, co pozwala korzeniom oddychać; dobrze odprowadzają nadmiar wody, ale ziemia może przez to zbyt szybko wysychać; idealne dla roślin, które nie lubią stać w wilgotnym podłożu,
• plastikowe – lekkie, tanie i łatwe w utrzymaniu; nie przepuszczają powietrza, więc ziemia dłużej pozostaje wilgotna; dobrze sprawdzają się dla roślin lubiących wilgoć.
• drewniane – wyglądają naturalnie i dobrze izolują korzenie przed zimnem; wymagają jednak impregnacji, aby nie gniły,
• metalowe – są trwałe i nowoczesne, ale mogą się nagrzewać i nie przepuszczają powietrza; lepiej sprawdzają się jako osłonki,
• szklane –  często używane do terrariów lub roślin tropikalnych. Nie mają otworów drenażowych, więc wymagają ostrożnego podlewania.

Jak dobrać odpowiedni rozmiar doniczki?

W sklepach znaleźć można różne kształty i rodzaje doniczek. Wybór odpowiedniego rozmiaru to kolejna z podstawowych kwestii, z którą spotyka się każdy, kto decyduje się na uprawę roślin. Zbyt mała doniczka ogranicza rozwój korzeni, co może prowadzić do zahamowania wzrostu i osłabienia rośliny. Z kolei zbyt duża doniczka sprawia, że podłoże pozostaje dłużej wilgotne, czyli zwiększone ryzyko gnicia korzeni. Idealna doniczka powinna być o około 2-3 cm szersza niż bryła korzeniowa. Pamiętaj, że wraz ze wzrostem rośliny może być konieczne przesadzenie jej do większego pojemnika.

Drenaż, czyli odprowadzanie nadmiaru wilgoci

Drenaż w doniczce pozwala na usunięcie nadmiaru wody z podłoża, co – zapobiega gniciu korzeni i rozwojowi pleśni. Rośliny uprawiane w doniczkach są dużo bardziej narażone na przelanie niż te rosnące w gruncie, dlatego ważne jest, aby woda miała możliwość swobodnego odpływu.

W sklepach znaleźć można różne rodzaje doniczek, zachęcam i zawsze zachęcać będę do wybierania tych z dziurami na dnie. Jeśli już nas przyszpili i w najbliższym sklepie nie ma takich, zawsze można zrobić je samemu. Kluczową rolę odgrywają doniczki z otworami odpływowymi oraz odpowiednie podłoże, które zapewnia równowagę między wilgocią a dostępem powietrza do korzeni. W przeszłości zalecano umieszczanie na dnie warstwy drenażowej z keramzytu, żwiru lub potłuczonych doniczek, jednak obecnie wiadomo, że takie rozwiązanie może powodować zaleganie wody na granicy warstw, zamiast ułatwiać jej odpływ. Lepszym sposobem jest stosowanie dobrze przepuszczalnej ziemi dostosowanej do potrzeb rośliny oraz sadzenie jej w doniczce z odpowiednim systemem odprowadzania wody.

Rodzaje doniczek – czy ich kształt ma znaczenie?

Kształt doniczki również odgrywa rolę w procesie wzrostu rośliny – determinuje przestrzeń dostępną dla korzeni. Doniczki głębokie, np. cylindryczne czy stożkowe, są idealne dla roślin o silnym i rozbudowanym systemie korzeniowym, jak palmy czy fikusy, zapewniają korzeniom miejsce do wzrostu w głąb. Z kolei doniczki płytkie i szerokie, np. misy sprawdzają się dla roślin o płytkich korzeniach, takich jak sukulenty czy kaktusy, które nie potrzebują dużo przestrzeni. Przed wyborem kształtu doniczki warto sprawdzić, jakie wymagania ma roślina – czy preferuje głębokie czy płytkie podłoże, jak rozrastają się jej korzenie i jak dużo przestrzeni potrzebuje do zdrowego rozwoju.

Doniczki z systemem nawadniania

Doniczki z wbudowanym systemem nawadniania to prawdziwy hit zarówno wśród początkujących, jak i doświadczonych miłośników roślin. Ten nowoczesny wynalazek łączy w sobie funkcjonalność i wygodę, sprawiając, że pielęgnacja roślin może stać się łatwiejsza. Ale czy to rozwiązanie jest idealne dla każdego?

Funkcje i właściwości osłonek

Osłonki to dekoracyjne pojemniki, które nie tylko dodają roślinom uroku, ale też pełnią praktyczną funkcję. Chronią meble i podłogi przed wilgocią, ponieważ zwykle nie mają otworów drenażowych. Wkłada się do nich zwykłe doniczki z otworami, co pozwala na swobodny odpływ nadmiaru wody. Materiał, z którego są wykonane, może oddziaływać na temperaturę wokół doniczki. Na przykład osłonki metalowe latem mogą się nagrzewać, co może prowadzić do przegrzania korzeni, a zimą – wychładzać, co bywa niekorzystne dla wrażliwych gatunków. Osłonki z naturalnych materiałów, takich jak rattan czy drewno, mogą  lepiej izolować termicznie, ale wymagają zabezpieczenia przed wilgocią, aby nie uległy szybkiemu zniszczeniu. Dodatkowo, osłonki o ciemnych kolorach mogą absorbować więcej ciepła, co również wpływa na warunki wokół rośliny.

Ciekawostki o doniczkach

Doniczki mogą mieć naprawdę ciekawe historie – od nietypowych materiałów po zaskakujące zastosowania. W poniższym zestawieniu znajdziesz kilka intrygujących faktów, które na prawdę mogą Cię zaskoczyć. Jeśli lubisz odkrywać roślinne ciekawostki, chciałabym podzielić się z Tobą kodem dającym 60 dni darmowego dostępu do aplikacji BookBeat dla nowych czytelników. Możesz tam znaleźć m.in. książkę Rośliny, które zmieniły świat i dowiedzieć się, jak rośliny wpłynęły na historię ludzkości.

A teraz obiecane ciekawostki:

• pierwsze doniczki były używane już w starożytności – doniczki znane były już w starożytnym Egipcie, Grecji i Rzymie. Egipcjanie używali glinianych naczyń do uprawy roślin, a Rzymianie hodowali w donicach drzewa oliwne i figowce, które transportowali ze sobą podczas ekspansji imperium;
• doniczka przyczyniła się do wielkich odkryć geograficznych – w XVI wieku Europejczycy zaczęli przywozić egzotyczne rośliny z kolonii. Aby umożliwić im przetrwanie podczas długich podróży morskich, zaczęto stosować solidne, ceramiczne doniczki. Dzięki temu wiele roślin, takich jak pomidory czy ziemniaki, trafiło do Europy;
• różne rodzaje doniczek mogą wpływać na rozwój korzeni – korzenie roślin uprawianych w plastikowych doniczkach często „kręcą się” w środku, szukając drogi ucieczki. W doniczkach ceramicznych lub materiałowych (np. z filcu) korzenie lepiej się rozgałęziają, co sprzyja zdrowemu wzrostowi;
• w Japonii doniczki są częścią sztuki bonsai – bonsai wymaga specjalnych, płaskich i szerokich doniczek, które ograniczają wzrost rośliny i zmuszają ją do tworzenia finezyjnych form. Sztuka ta ma setki lat i jest precyzyjnie dopracowana – dobór odpowiedniej doniczki to równie ważna część kompozycji, co sam kształt drzewa;
• doniczki mogą pomóc w ochronie roślin przed szkodnikami – niektóre doniczki (np. wykonane z miedzi) mają właściwości odstraszające ślimaki i niektóre owady, ponieważ jony miedzi drażnią ich skórę;
• nie każda roślina lubi być w doniczce – niektóre rośliny, np. trawy pampasowe lub palmy, źle znoszą ograniczenia systemu korzeniowego. Wymagają bardzo dużych doniczek albo wolnej przestrzeni w gruncie, aby rozwijać się w pełni.

To już koniec tej serii – tutaj znajdziesz skrót do spisu wszystkich artykułów dla początkujących